شیمی
دیباچه:
شیمی علم اتم‌ها، پیوندها و مولکول‌ها است. دانشی که می‌تواند خواص ماده،
چگونگی تغییرات و شیوه تولید آنها را از هسته اتم گرفته تا کهکشان‌ها بررسی
کند و رشته شیمی، رشته‌ای است که به پرورش متخصصانی می‌پردازد که با
مطالعه و تحقیق و آزمایش به ابداع و نوآوری پرداخته یا فرآورده‌های شیمیایی
را کنترل می‌کنند. این رشته در سطح کارشناسی به بررسی و مطالعه اجمالی
ترکیب، ساختار و ویژگی‌های ماده و همچنین کنترل آزمایشگاهی
فرآیندهای شیمیایی می‌پردازد. رشته شیمی دارای دو بخش علم شیمی و
صنایع شیمی است که علم شیمی به عنوان یکی از علوم پایه زیربنای
علوم مختلفی همچون بیولوژی، بیوتکنولوژی، پزشکی، دندانپزشکی،
داروسازی و رشته‌های متعدد مهندسی است. اما صنایع شیمیایی عبارت
است از صنایعی که در آنها واکنش شیمیایی انجام می‌گیرد؛ یعنی اقسام
مواد اولیه تبدیل به محصولات جدید می‌گردد که خواص این محصولات تا
حدودی با مواد اولیه متفاوت است. رشته شیمی دارای دو گرایش محض و
کاربردی است که در گرایش محض مبنای کار، علم شیمی است و دانشجو
درباره چهار گرایش اصلی علم شیمی که عبارتند از:
شیمی‌آلی، معدنی، تجزیه و شیمی فیزیک دروسی را مطالعه می‌کند. اما
در شیمی کاربردی، دروس پایه شیمی کمتر مطالعه می‌شود و دانشجو یکسری
از دروس مربوط به مهندسی شیمی مثل اصول صنایع شیمیایی و تصفیه
آب و فاضلاب را می‌گذراند. میتوان گفت که فارغ‌التحصیل شیمی محض در شروع
یک فعالیت صنعتی نقش دارد چرا که راه‌کارهای تئوریک ساخت یک ماده را ارائه
می‌دهد و سپس یک فارغ‌التحصیل شیمی کاربردی طراحی نیمه‌صنعتی ماده موردنظر
را ارائه می‌دهد.
توانایی‌های لازم :
"شیمی؛ یعنی حفظ کردن صدها فرمول، عدد و رقم" بسیاری از دانش‌آموزان چنین
تصوری نسبت به شیمی دارند. زیرا حجم مطالب کتاب شیمی دبیرستانی زیاد و فرصت
تدریس محدود است و به ناچار دبیران و محصلان به جای تحلیل و استدلال
مفاهیم به سوی مسائل ذهنی و حفظی کشیده می‌شوند در حالی که شیمی تلفیقی از
مهارت‌های ذهنی و استدلالی است و اگر کسی بخواهد در این رشته موفق
گردد، باید در هر دو زمینه توانمند باشد و حتی میتوان گفت که قدرت
استدلال بیش از قدرت حافظه در این رشته اهمیت دارد. دانشجوی شیمی
لازم است در دروس ریاضی، شیمی و فیزیک قوی باشد و رشته شیمی را
دوست بدارد، یعنی از مطالعه درس شیمی لذت ببرد و خسته نشود. گفتنی
است که رشته شیمی از بین داوطلبان گروه ریاضی و فنی و علوم تجربی دانشجو
می‌پذیرد. البته برخی از دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی فقط از گروه
آزمایشی علوم‌تجربی دانشجو می‌پذیرند.
موقعیت شغلی در ایران :
تعدادی از فارغ‌التحصیلان شیمی جذب صنایع شیمیایی مختلف مثل صنایع
رنگ سازی، چرم سازی، پتروشیمی، مواد غذایی، لوازم بهداشتی و
آرایشی می‌شوند و در بخش آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت محصولات شیمیایی
یا واحد تولید آنها کار می‌کنند. هر کارخانه‌ای که دایر شود، در بخش
کنترل کیفیت کالاهای ساخته شده نیاز به یک شیمیست دارد. همچنین در
تمام صنایع احتیاج به فارغ‌التحصیلان شیمی داریم تا مواد اولیه را
با توجه به استانداردهای جهانی بررسی کرده و ردّ یا قبول بکنند.
گفتنی است که فارغ‌التحصیلان این رشته توانایی تغییر و تبدیل بر
روی مواد خام را دارند و به یاری همین توانایی، تعداد زیادی از
فارغ‌التحصیلان این رشته کارگاه‌ها یا کارخانه‌های شیمیایی کوچک یا
بزرگ دایر کرده و در کار خود نیز موفق بوده‌اند.
درسهای این رشته در طول تحصیل:
دروس مشترک در گرایش‌های شیمی:
ریاضی عمومی، فیزیک پایه، شیمی عمومی، معادلات دیفرانسیل، شیمی
آلی، شیمی تجزیه ، شیمی تجزیه دستگاهی، شیمی فیزیک، شیمی معدنی،
زبان تخصصی شیمی، کاربرد طیف‌سنجی در شیمی آلی، جداسازی و شناسائی
ترکیبات آلی، مبانی کامپیوتر و برنامه‌نویسی، روش استفاده از متون
علمی شیمی، کارگاه یا شیشه‌گری.
دروس تخصصی گرایش شیمی محض:
اصول صنایع شیمیایی، شیمی آلی فلزی، مبانی شیمی کوانتومی، گرافیک و نقشه‌خوانی، شیمی فیزیک آلی، طیف‌سنج مولکولی.
دروس تخصصی گرایش شیمی کاربردی:
کارگاه یا شیشه‌گری، گرافیک و نقشه‌خوانی، اصول محاسبات شیمی
صنعتی، شیمی صنعتی، کارآموزی تابستانی، گزارش‌نویسی و سمینار، اصول
تصفیه آب و پساب‌های صنعتی، خوردگی فلزات. (بسیاری از درسهای این
رشته همراه با آزمایشگاه است.)منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی
سازمان سنجش آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان رشته ی
سازمان سنجش
زیست شناسی سلولی ملکولی
دیباچه: زیست‌شناسی سلولی و مولکولی دارای 5 گرایش میکروبیولوژی ،
علوم سلولی و مولکولی، ژنتیک، بیوشیمی و بیوفیزیک است. گفتنی است
که گرایش بیوشیمی یا بیوفیزیک تاکنون در هیچ دانشگاهی در سطح
لیسانس ارائه نشده است در ضمن تفاوت محسوسی بین گرایش‌های مختلف
این رشته در مقطع کارشناسی وجود ندارد.گرایش ژنتیک‌به طور کلی دانش
ژنتیک درباره انتقال صفات وراثتی از والدین به اولاد بحث می‌کند
که البته این والدین می‌توانند انسان، درخت یا باکتری باشند. در
واقع ژنتیک تلاش می‌کند تا بگوید که چه مکانیزم‌های مولکولی، عامل
انتقال صفات از نسلی به نسل دیگر هستند. همچنین می‌خواهد بداند که
چرا گاهی اوقات در بین والدین و فرزندان در برخی صفات تفاوت‌های
بسیار معنی داری وجود دارد؟ در کل دانشجویان این گرایش مباحث مهمی
مثل ژنتیک سرطان، روش‌های تشخیص بیماری‌های ژنتیکی قبل و بعد از
تولد، شناخت ناقلین بیماری‌ها، اصول مشاوره ژنتیکی، نقش ژنتیک در
بروز رفتارهای فردی و اجتماعی، شناخت جمعیت‌های مختلف ژنتیکی و
نژادهای انسانی، ژن درمانی، پزشکی قانونی، تکنیک‌های رایج در
ژنتیک، روش‌های اصلاح نژاد و ژنتیک مولکولی را مطالعه می‌کنند.
موقعیت شغلی در ایران :
علم ژنتیک در ایران هنوز در ابتدای راه است و باید تلاش بسیار کرد و
کاستی‌ها را جبران نمود و موانع را از میان برداشت تا بتوان شاهد رشد
روزافزون این علم در ایران بود. البته این به آن معنی نیست که
در کشور ما تحقیقات ژنتیکی انجام نمی‌گیرد و فارغ‌التحصیلان این رشته
جذب هیچ مرکزی نمی‌شوند، بلکه سازمان‌های مختلفی هستند که به
فعالیت‌های تحقیقاتی ژنتیکی می‌پردازند که از جمله میتوان به مراکز
مختلف وزارت جهاد کشاورزی، مراکز پژوهشی وزارت علوم، انستیتو
پاستور، مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی اشاره کرد.
درسهای این رشته در طول تحصیل :
دروس‌مشترک در گرایش‌های مختلف زیست‌شناسی سلولی و مولکولی:
ریاضی، فیزیک، شیمی، شیمی آلی، بیوشیمی، آمار زیستی، زیست‌شناسی
سلولی، زیست‌شناسی مولکولی، ژنتیک، میکروبیولوژی، اکولوژی،
ویروس‌شناسی، تکامل، زیست‌شناسی گیاهی، زیست‌شناسی جانوری،
فیزیولوژی جانوری، فیزیولوژی گیاهی، بیوفیزیک، بیوشیمی، زیست‌شناسی
پرتوی، ایمونولوژی.
دروس تخصصی گرایش ژنتیک:
ژنتیک انسانی، سیتو ژنتیک، اصول مشاوره ژنتیکی، ژنتیک سرطان،
ژنتیک رفتاری، مبانی ژنتیک میکروارگانیسم، ژنتیک پیشرفته یا
تازه‌های ژنتیک، ژنتیک کمی یا ژنتیک جمعیت‌ها، سمینار، پروژه
(بسیاری از درسهای این رشته همراه با آزمایشگاه است).
گرایش علوم سلولی و مولکولی:
مهمترین مولکول‌هایی که در حیات سلول مؤثر هستند، RNA,DNA و
پروتئین‌ها می‌باشند. DNA مرکز ذخیره اطلاعات و صدور فرمان‌های سلول،
RNA وظیفه انتقال این فرمان‌ها و پروتئین مسؤولیت اجرای این
فرمان‌ها را بر عهده دارند. در زیست‌شناسی سلولی و مولکولی چگونگی
این فعالیت‌ها بررسی می‌شود.امروزه زیست شناسی در کشورهای پیشرفته
بیش از 80 تا 90 درصد سمت و سوی علوم سلولی و مولکولی دارد. چرا که
رشته علوم سلولی و مولکولی نیروی انسانی لازم را برای تحقیق در
رشته‌های پزشکی، بیوشیمی، ژنتیک، بیوتکنولوژی، مهندسی ژنتیک، اصلاح
نباتات، شیلات و دام تربیت می‌کند.
موقعیت شغلی در ایران :
اصولاً در ایران اگر فردی به امید آینده مالی خوب به دنبال علوم
پایه برود اشتباه کرده است چرا که رشته‌های علوم در ایران ارزش
مادی زیادی ندارند. امّا اگر فردی به علوم پایه علاقه دارد ، مطمئناً
رشته علوم سلولی و مولکولی رشته‌ای با ارزش و خوب است. تعدادی از
مراکز تحقیقاتی مانند انستیتوپاستور، مرکز تحقیقات ژنتیک، مرکز
تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک و مراکز تحقیقاتی دانشگاهی می‌توانند
پذیرای فارغ‌التحصیلان علوم سلولی و مولکولی باشند. علاوه بر مراکز
تحقیقاتی موجود، فارغ‌التحصیل این رشته می‌تواند با ایجاد شرکت خصوصی
سازنده مواد اولیه آزمایشگاه‌های علوم سلولی و مولکولی یا
آزمایشگاهی که تستهای آن در سطح موکلولی است، هم به جامعه علمی
خدمت کند و هم وضعیت مالی نسبتاً خوبی داشته باشد البته در حال
حاضر نیز در ایران چنین فعالیت‌هایی در سطح محدودی انجام می‌گیرد.
دروس تخصصی گرایش علوم سلولی و مولکولی:
شیمی آلی، بیوشیمی، زیست‌شناسی سلولی، ژنتیک، میکروبیولوژی،
اکولوژی، زیست‌شناسی گیاهی، زیست‌شناسی جانوری، فیزیولوژی گیاهی،
ایمونولوژی، زبان تخصصی. (بسیاری از درسهای این گرایش همراه با
آزمایشگاه است).
گرایش میکروبیولوژی:
میکروارگانیسم‌ها موجودات ریز ذره‌بینی مانند:
باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌های میکروسکوپی و پرتوزوئرها هستند که با
چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند. علم میکروبیولوژی که گرایشی از
زیست‌شناسی است به بررسی و مطالعه میگروارگانیسم‌ها می‌پردازد. در
این علم ارتباط میکروارگانیسم‌ها با خودشان و همچنین با موجودات
عالی‌تر مانند انسان، حیوانات و گیاهان بررسی می‌شود. علم
میکروبیولوژی گرایش‌های مختلفی دارد که عبارتند از: میکروبیولوژی
پزشکی، میکروبیولوژی غذایی و میکروبیولوژی صنعتی.
کاربرد این گرایش آنقدر گسترده است که قابل ذکر نیست. محقق این
گرایش از یک سو می‌تواند به بررسی کاربرد سلاح‌های میکروبی و
راه‌های پیشگیری از این سلاح‌ها بپردازد و از سوی دیگر می‌تواند در
کارخانه‌های عطرسازی مشغول باشد. میکروبیولوژی پایه و اساس بسیاری
از علوم از قبیل:
بیوشیمی، بیوتکنولوژی، ژنتیک و پزشکی است. یکی از کاربردهای گرایش
میکروبیولوژی در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی است. میکروبیولوژی در
تشخیص بیماری نیز اهمیت بسیار زیادی دارد. در مواد غذایی و تولید مواد
غذایی مختلف نیز اثر میکروارگانیسم‌ها بسیار قابل توجه است. همچنین
گرایش میکروبیولوژی در کشاورزی به طور بسیار وسیعی در تشخیص آفات
گیاهی، مبارزه با آفات گیاهی و ایجاد مقاومت گیاهی مورد استفاده
قرار می‌گیرد. در صنایع و معادن نیز برای استخراج فلزات سنگین و در
تصفیه نفت در گوگردزدایی از نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در
محافظت از محیط زیست، تصفیه فاضلاب‌ها و مبارزه بیولوژیکی با
عفونت‌ها و آلودگی‌های فاضلابی مورد استفاده قرار می‌گیرد و آب سالم و
در حقیقت بدون آلودگی تحویل می‌دهد. حتی در صنعت نساجی نیز این
علم به یاری بشر آمده است و به تازگی در صنعت نساجی از
میکروارگانیسم‌ها برای تثبیت نشاسته و آهار دادن پارچه استفاده
می‌شود.
موقعیت شغلی در ایران :
کارشناسان میکروبیولوژی در پژوهشگاه نفت برای تحقیق بر روی
میکروب‌های نفت‌خوار یا گوگردزدایی، در بخش صنایع غذایی در
کارخانه‌های کنسروسازی و کمپوت سازی و در صنایع بهداشتی مشغول به
کار هستند. تهیه لوازم آزمایشگاهی مورد نیاز در این گرایش یکی از
شغل‌هایی است که بعضی جذب آن می‌شوند. مؤسسه استاندارد یا
آزمایشگاه‌های کارخانجات تهیه مواد بهداشتی و غذایی برای تشخیص
کیفیت و سلامت این مواد از نظر عدم آلودگی میکروبی، مراکز تهیه مواد
دارویی مانند تهیه آنتی بیوتیک‌ها و بالاخره کارخانجات تهیه اسیدها
مانند اسید بوتریک و اسید استیک و حلال‌ها مانند الکل و استون و مراکز
تهیه واکسن مانند مؤسسه رازی و انستیتوپاستور ایران نیز می‌توانند
مراکز جذب فارغ‌التحصیلان این گرایش باشند.
دروس تخصصی گرایش میکروبیولوژی:
شیمی آلی، بیوشیمی، آمار زیستی، زیست‌شناسی سلولی، زیست‌شناسی
مولکولی، ژنتیک، میکروبیولوژی، اکولوژی، ویروس‌شناسی، تکامل،
زیست‌شناسی گیاهی، زیست‌شناسی جانوری، فیزیولوژی جانوری، فیزیولوژی
گیاهی، بیوفیزیک، بیوشیمی، زیست‌شناسی پرتوی، ایمونولوژی،
باکتری‌شناسی، میکروبیولوژی محیطی، قارچ‌شناسی، پروتوزئولوژی.
(بسیاری از درسهای این گرایش همراه با آزمایشگاه است).
توانایی‌های لازم :
در گرایش‌های مختلف زیست‌شناسی سلولی و مولکولی باید علاقه‌مند بود و
صبر و پشتکار داشت تا بتوان طعم شیرین موفقیت را چشید. همچنین دانشجو
باید حافظه خوبی داشته و در دروس شیمی، ریاضی و فیزیک قوی باشد و
در نهایت لازم است که به کارهای آزمایشگاهی علاقه‌مند باشد. برای
مثال یکی از کارهایی که به طور معمول در آزمایشگاه علوم سلولی و
مولکولی انجام می‌گیرد، استخراج RNA از یک بافت است که حداقل زمان
لازم برای این کار 5 ساعت می‌باشد.منبع: کتاب آشنایی با رشته های
دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان
رشته ی سازمان سنجش
شنوایی شناسی
دیباچه: اگر به یاری تو یک ناشنوا با دنیای آواها و نغمه‌ها آشنا شود، چه احساسی خواهی داشت؟ آیا فکری نمی‌کنی که این لذت بزرگتر از همه لذت‌ها است؟ لذت این که یک ناشنوا با لبخندی شیرین به تو بگوید که به یاری علم،اندیشه و دست‌های پرمحبتت، برای اولین بار نغمه پرندگان را شنیده است؟این لذتی است که بسیاری از شنوایی شناسان با آن آشنا هستند. البته تجویز سمعک مناسب به ناشنوایان و کم‌شنوایان و ارائه آموزش‌های لازم برای چگونگی استفاده از آن، تنها یکی از زمینه‌های فعالیت متخصص شنوایی‌شناسی است. چرا که رشته شنوایی‌شناسی دارای ابعاد بسیاری است و در نتیجه زمینه‌های فعالیت آن نیز متعدد می‌باشد.
رشته شنوایی‌شناسی دارای چهار حیطه اصلی است که عبارتند از:
1ـ ارزیابی و تشخیص اختلالات شنوایی و تعادل 2ـ پیشگیری و حفاظت شنوایی، که به بررسی آلودگی‌های صوتی کارخانجات و مراکز پر سروصدا می‌پردازد و تلاش می‌شود تا خسارت‌های ناشی از آلودگی صوتی به حداقل برسد. 3ـ توانبخشی شنوایی، که شامل ساخت و تجویز انواع قالب گوش و تجویز و ارزیابی وسایل کمک شنوایی مانند سمعک می‌شود. (بر خلاف تصور عامه مردم، سمعک، یک بلندگو نیست که بتوان آن را از داروخانه یا مرکز دیگری خریداری کرد و استفاده نمود بلکه یک شنوایی‌شناس باید با استفاده از اطلاعات علمی خود و با توجه به مقدار شنوایی فرد کم شنوا، سمعک را برای گوش او تنظیم کند.) 4ـ آموزش به افراد کم شنوا و ناشنوا، که در این حیطه شنوایی‌شناس به فرد کم شنوا طرز استفاده از سمعک را آموزش داده و او را با اصوات مختلف آشنا می‌سازد و به ناشنوا لب خوانی و گفتارخوانی را آموزش می‌دهد.
توانایی‌های لازم :
دقت، لازمه رشته شنوایی‌شناسی است. چرا که اگر یک شنوایی‌شناس، آزمایش‌های مورد نیاز را به دقت انجام ندهد، حتی می‌تواند باعث یک عمل جراحی بی‌دلیل شود. همچنین دانشجوی شنوایی‌شناسی باید به علم فیزیک علاقه‌مند باشد و به علوم تشریح و فیزیولوژی به ویژه در زمینه شنوایی احاطه داشته باشد.
موقعیت شغلی در ایران :
یک پزشک با معاینه سطحی گوش بیمار، تنها می‌تواند، سطح پرده گوش را بررسی کند اما ورای پرده را نمی‌تواند ببیند؛ یعنی برای اطلاع از وضعیت گوش میانی، گوش داخلی، عصب و مراکز شنوایی مرکزی باید از ابزارهای شنوایی‌شناسی و متخصصان این رشته کمک بگیرد. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند جذب بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های گوش و حلق و بینی شده یا به طور شخصی همراه با پزشک گوش و حلق و بینی کلینیک شنوایی‌شناسی دایر کنند. اجرای برنامه حفاظت شنوایی در یک کارخانه که سروصدای آن بیش از حد مجاز است، نیاز به همکاری متخصصان شنوایی‌شناس، پزشکان، کارشناسان بهداشت صنعتی و مهندسین اکوستیک دارد. در کل میتوان گفت که بازار کار فارغ‌التحصیل شنوایی‌شناسی بخصوص در شهرهای کوچک خوب است.
درسهای این رشته در طول تحصیل :
دروس پایه:
فیزیک عمومی ، میکروبیولوژی ، تشریح و فیزیولوژی عمومی، تشریح و فیزیولوژی سرو گردن و گوش و حلق و بینی ، تشریح و فیزیولوژی مغز و اعصاب ، ژنتیک پزشکی ، روانشناسی عمومی ، بافت‌شناسی و آسیب‌شناسی عمومی، بهداشت عمومی ، کمک‌های اولیه ، بیوشیمی ، فارماکولوژی ، مبانی علم گفتار، روش تحقیق ، آواشناسی ، اصطلاحات پزشکی ، اصول توانبخشی ، اکوستیک.
دروس تخصصی:
مبانی علم شنوایی ، ارزیابی پایه شنوایی ، آناتومی و فیزیولوژی دستگاه شنوایی و تعادل ، بیماری‌های گوش و روش‌های درمان آن ، رشد طبیعی گفتار و زبان و اختلالات آن ، ارزیابی تکمیلی شنوایی ، بیماری‌های مغز و اعصاب ، سایکو اکوستیک ، ایمیتانس ادیومتری ، رادیولوژی سر و گردن ، شنوایی شناسی تشخیصی، فیزیوپاتولوژی اختلالات شنوایی و تعادل ، اختلالات ارتباطی افراد کم‌شنوا، تجویز و ارزیابی سمعک و سایر وسایل کمک‌شنوایی، بیماری‌های اطفال ، مبانی آزمون‌های الکتروفیزیولوژیک ، روش‌های توانبخشی ، تربیت شنوایی ، مدیریت در شنوایی شناسی ، الکترونیک در تجهیزات شنوایی ، روانشناسی مبتلایان به کم‌شنوایی ، نویز و حفاظت شنوایی، زبان تخصصی، سمینار شنوایی، پروژه، کارآموزی.منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان رشته ی سازمان سنجش
زیست شناسی
دیباچه: رشته زیست‌شناسی دارای سه گرایش علوم‌گیاهی، علوم جانوری و
زیست‌دریا است. این گرایش‌ها تنها در 17 واحد تخصصی با یکدیگر تفاوت
دارند.
گرایش علوم گیاهی:
این رشته یکی از شاخه‌های زیست‌شناسی است که صرفاً موارد مربوط به
گیاه را اعم از گیاهان اولیه تا گیاهان امروزی بررسی می‌کند و
دارای زمینه‌های مختلفی مانند:
گیاه شناسی، فیزیولوژی گیاهی، ریخت زایی و اندام زایی در گیاهان،
بیوشیمی و جلبک شناسی است. علوم گیاهی دارای دو بخش عمده
"فیزیولوژی" و "سیستماتیک" است که بخش فیزیولوژی به شناخت زندگی
گیاهان و اندام‌های مختلف یک گیاه می‌پردازد و بخش سیستماتیک نیز
درباره اسامی و طبقه‌بندی گیاهان می‌باشد.گیاه، اعجوبه سبزپوش طبیعت
است که چون در هر گوشه و کنار به چشم می‌خورد، عادی و پیش پاافتاده به نظر
میآید در حالی که بیش از هر موجود زنده دیگری در روی کره زمین، اعجاب‌آور
است.موجودی که در آشپزخانه ذره‌بینی خود برای همه مخلوقات زنده کره زمین
غذا تهیه می‌کند و پیشرفته‌ترین نیروگاه خورشیدی، شبکه لوله‌کشی و سیستم
پمپاژ آب را در اختیار دارد و از سوی دیگر مایه زیبایی، لطافت ، نشاط و
آرامش هستی است. به همین دلیل شناخت و حفظ آن یک نیاز است. و رشته علوم
گیاهی نیز برای پاسخ به همین نیاز در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی معتبر
جهان دایر شده است.
موقعیت شغلی در ایران :
حضور کارشناسان علوم گیاهی در مؤسسه‌های تحقیقاتی و اجرایی کشور
امری ضروری است تا بتوان محیط زیست ایران را به خوبی حفظ کرد،
اما به گفته اساتید و دانشجویان علوم گیاهی در حال حاضر
فارغ‌التحصیلان دوره لیسانس این گرایش موقعیت‌های شغلی مناسبی
ندارند. چون دانش و اطلاعات آنها جنبه تخصصی ندارد و مؤسسات و مراکز
تحقیقاتی و اجرایی بیشتر مایلند که نیروهای مورد نیاز خود را از میان
فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد یا دکترای این رشته انتخاب کنند.
بیشتر فارغ التحصیلان علوم گیاهی در سطح کارشناسی جذب آموزش و
پرورش می‌شوند چون معلومات آنها جنبه عمومی دارد و می‌توانند در
تدریس کتب زیست‌شناسی دوره متوسطه موفق باشند، اما نمی‌توانند در
مراکز تحقیقاتی که نیاز به متخصص در زمینه‌های مختلف علوم گیاهی
دارد، فرصت شغلی مناسبی به دست بیاورند. از سوی دیگر اگر کسی در
گرایش علوم گیاهی سرمایه‌گذاری کند و متأثر از محیط نشود، می‌تواند در
بخش‌های کشاورزی ـ زیستی، ژنتیک و بیوتکنولوژی فعالیت داشته باشد.
درسهای این رشته در طول تحصیل:
دروس مشترک در گرایش‌های مختلف زیست‌شناسی :
ریاضی، فیزیک، شیمی، شیمی آلی، بیوشیمی، آمار زیستی ، زیست سلولی و
مولکولی ، ژنتیک ، اکولوژی ، میکروبیولوژی ، تکامل موجودات زنده ،
تالوفیت‌ها، فیزیولوژی جانوری، بافت شناسی ، جنین شناسی ، جانور
شناسی، تشریح و مرفولوژی گیاهی ، ریخت‌زایی و اندام زایی در گیاهان
، سیستماتیک گیاهی، فیزیولوژی گیاهی، رشد و نمو گیاهی، بیوفیزیک ،
ویروس شناسی ، زیست شناسی پرتوی ، اکولوژی عملی.
دروس تخصصی گرایش علوم گیاهی:
اکو فیزیولوژی گیاهی ، ازدیاد گیاهان ، قارچ شناسی ، اکولوژی گیاهی ،
انتقال مواد در گیاه ، متمم سیستماتیک گیاهی، اصول رده‌بندی
گیاهان. (بسیاری از درسهای این گرایش همراه با آزمایشگاه است).
گرایش علوم جانوری:
علوم جانوری به مطالعه مسائل مربوط به جانوران می‌پردازد و دارای
سه بخش اصلی جانورشناسی یا بیوسیستماتیک، فیزیولوژی جانوری اعم از
انسانی و حیوانی و بافت‌شناسی و جنین‌شناسی جانوری است.بسیاری از
گرایش‌های زیست‌شناسی وابسته به علوم‌جانوری هستند. برای مثال یک
محقق علوم‌سلولی و مولکولی تا با یک جانور و وضعیت زیستی آن آشنا
نباشد، نمی‌تواند روی سلول آن کار کند. یک محقق ژنتیک نیز در آغاز
باید بیولوژی جانور را به طور کامل بداند و بعد در زمینه ژنتیک آن
کار کند. به یاری بیوسیستماتیک یعنی شناسایی گونه‌های مختلف جانوران نیز
میتوان به نقش مفید گونه‌های مختلف جانوری برای کمک به طرح‌های اقتصادی پی
برد.برای مثال امروزه استفاده از مواد شیمیایی برای کنترل آفات راه درستی
نیست چون این مواد تعادل اکولوژی محیط زیست را برهم می‌زنند در حالی که با
شناخت گونه‌های حشرات شکارچی میتوان بسیاری از آفات مثل حشرات مضر را از
بین برد. در این میان میتوان به کفش‌دوزک‌ها اشاره کرد که امروزه کاربرد
بسیاری در اقتصاد کشاورزی آمریکا دارند یا مگس‌های مفید که از شته‌ها تغذیه
می‌کنند. از طرف دیگر بیوسیستماتیک در شناخت گونه‌های بیماری‌زا مثل «پشه
آنوفل» و معرفی آنها به دنیای پزشکی نقش مهمی دارد. همچنین میتوان به بخش
دیرین‌شناسی یا فسیل‌شناسی اشاره کرد که یکی از فواید این بخش، پی بردن به
منابع عظیم اقتصادی مثل نفت است که از طریق مطالعه محل فسیل‌ها یا رسوبات
فسیل‌ها به دست میآید.
موقعیت شغلی در ایران :
هرچند که تعداد قابل توجهی از فارغ‌التحصیلان علوم جانوری جذب بازار
کار نمی‌شوند اما بهترین دانشجویان همیشه موفق بوده و هستند. این
دسته از دانشجویان پس از فارغ‌التحصیلی گاه برای کارهای تحقیقاتی یا
اداره آزمایشگاه‌ها جذب دانشگاه‌ها می‌شوند یا در سازمان حفاظت از
محیط زیست و سازمان‌های مربوط به فعالیت می‌پردازند. چون سازمان
محیط زیست برای بررسی اکوسیستم‌ها به محققان زیست‌شناسی از جمله
علوم‌جانوری نیاز دارد. همچنین بعضی از فارغ‌التحصیلان این گرایش
وارد دنیای پزشکی شده و در زمینه‌های خون‌شناسی یا انگل‌شناسی
فعالیت می‌کنند.
دروس تخصصی گرایش علوم جانوری :
زیست انگل‌ها، فیزیولوژی مقایسه‌ای، جانورشناسی، رفتارشناسی،
حشره‌شناسی. (بسیاری از درسهای این گرایش همراه با آزمایشگاه است).
گرایش زیست دریا:
گرایش زیست دریا به بررسی و مطالعه خواص محیط آبی، بیولوژی
آبزیان و فعالیت‌های آبزی‌پروری می‌پردازد؛ یعنی برخلاف دو گرایش
علوم جانوری و علوم گیاهی که در آنها بیشتر موجودات خشک‌زی مطالعه
می‌شوند این گرایش جانوران و گیاهان آبزی را بررسی و مطالعه می‌کند.
گرایش زیست دریا علاوه بر بررسی فیزیولوژی آبزیان به مطالعه
اکولوژی دریا یعنی بررسی آلودگی آب دریاها و تأثیر آن بر محیط دریا
می‌پردازد.
موقعیت شغلی در ایران :
فارغ‌التحصیلان گرایش زیست دریا می‌توانند در مراکز پرورش ماهی و
مراکز تحقیق بر روی ارزش مواد غذایی دریایی فعالیت کنند. علاوه بر
کار در شیلات فارغ‌التحصیلان این گرایش می‌توانند در حفظ بعضی از
گونه‌های آبزیان که در حال انقراض هستند مثل ماهی ازون‌برون یا
ماهی سفید کار کنند و مهمتر از همه این که ما باید به یاری
کارشناسان زیست‌دریا یک اطلس دقیق در مورد گونه‌های آبزی موجود در
آب‌های کشورمان تهیه کنیم.
دروس تخصصی گرایش زیست دریا:
ماهی‌شناسی، لیمنولوژی، انگل‌ها و بیماری‌های انگلی آبزیان، اکولوژی
آبزیان، شناخت کف‌زیان، اصول و تکثیر و پرورش آبزیان. (بسیاری از
درسهای این گرایش همراه با آزمایشگاه است).
توانایی‌های لازم :
دانشجوی رشته زیست‌شناسی باید عاشق کشف حقایق پدیده‌های طبیعی باشد
و به گردش در طبیعت علاقه‌مند باشد. چون اطلاعاتی که با حضور در
محیط طبیعی زندگی گیاه یا جانور میتوان به دست آورد در هیچ کتابی
پیدا نخواهد شد. در ضمن دانشجو لازم است فردی منظم و مرتب بوده و
بتواند مطالب را در ذهن خویش به خوبی طبقه‌بندی کند تا در زمینه
سیستماتیک موفق گردد.منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش
آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان رشته ی سازمان سنجش
زمین شناسی
دیباچه: وقوع زمین‌لرزه‌ای هولناک و اسرارآمیز با نیرویی عظیم و ویرانگر،
فوران توده‌های مذاب سنگ از دهانه کوهی آتشفشانی، چشم‌انداز با شکوه دره‌ای
عمیق در پای کوهی سر به فلک کشیده، گستردگی و تنوع سنگ‌های موجود در
طبیعت، لایه‌های موازی سنگی و خاکی در دیواره یک تپه یا کوه و دهها موضوع
دیگر، از موضوعات مورد توجه زمین‌شناس است. زمین‌شناس بسیاری از پرسش‌های
هیجان‌انگیز و جذاب پیرامون ما را به بحث و بررسی می‌گذارد. این که زمین در
اولین روزهای عمر خود (4500 میلیون سال قبل) چگونه بوده است؟ چرا اقیانوس
اطلس به تدریج وسیع‌تر و اقیانوس آرام کوچکتر می‌شود؟ در کجا به جستجوی آب
بپردازیم؟ تفاوت سنگ‌ها ناشی از چیست و پرسش‌های متعدد دیگر که پاسخ آن را
در علم زمینشناسی میتوان یافت. زیرا در زمین شناسی، منشأ زمین، تاریخ
و ساختمان زمین، مواد متشکله آن، منابع طبیعی موجود در آن و تغییر و
تحولاتی که در طول زمان پدید آمده‌اند، مورد بررسی قرار می‌گیرد. در
واقع از اعماق اقیانوس‌ها تا نوک بزرگترین قله‌ها و حتی ماورای این
دو، مورد مطالعه قرار گرفته و اطلاعات حاصل از آنها به صورت نقشه و
گزارش ثبت می‌شود.کشور ایران با در اختیار داشتن منابع معدنی بسیار
غنی اعم از مواد سوختی و ذخایر فلزی و غیرفلزی گرانبها، و قرار گرفتن
بر روی منطقه‌ای فعال از نظر زمینشناسی که باعث وقوع زلزله‌ها،
تغییر ساختار زمین، پدیده کوه‌زایی، تغییر پهنای دریاها و خلیج مجاور
می‌شود و دهها مطلب شگفت‌انگیز و در خور دقت و مطالعه دیگر، نیاز وافر
به پژوهشگران و متخصصان زمینشناسی دارد که در این زمینه ها به
مطالعه و کاوش پرداخته و اطلاعات لازم را برای بهره‌برداری صحیح در
اختیار مسؤولان ذی‌ربط قرار دهند.
توانایی‌های لازم :
دانشجوی خوب زمینشناسی علاوه بر تسلط کافی بر درس‌هایی مثل
فیزیک، شیمی و ریاضی باید از قدرت تجسم مناسبی برخوردار باشد.
مهمترین ویژگی برای موفقیت در این رشته داشتن روحیه‌ای پرجنب و
جوش، علاقه به زندگی در محیط‌های طبیعی مانند کوه‌ها و بیابان‌ها
است، زیرا زمین‌شناس نه تنها در دوران دانشجویی بلکه در زمینه‌های
شغلی نیز با چنین محیط‌هایی روبروست. علاوه بر این داشتن توانایی
جسمانی مناسب نیز لازم است.
موقعیت شغلی در ایران :
فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی رشته زمین شناسی قادرند نقشه‌های
زمین شناسی، معدنی و جغرافیایی را مطالعه نموده و اطلاعات آن را
استخراج نمایند و با گروه‌های اکتشاف معدن، آب‌یابی و بهره برداری
از آب‌های زیرزمینی، همکاری داشته یا در کارهای صحرایی و کارگاهی
مهندسین ژئوتکنیک و ژئوفیزیک فعالیت داشته باشند و کانون‌های خطر
همانند مناطق زلزله‌خیز، آتشفشانی و ... را مشخص نمایند. با توجه به
توانایی‌هایی که فارغ‌التحصیلان رشته زمینشناسی دارند،
وزارتخانه‌های صنایع و معادن، نفت، نیرو، راه، جهاد کشاورزی، علوم و
آموزش و پرورش ، همچنین شرکت‌ها و مؤسساتی مانند ذوب‌آهن، سازمان
زمین شناسی کشور، شرکت‌های مرتبط با فعالیت‌های سد سازی، آب‌یابی،
حفر تونل، راهسازی، اکتشافات آب و نفت و معادن، بخش‌های مرتبط با
تهیه نقشه‌های زمین شناسی و معدنی، آزمایشگاه‌های سنگ شناسی و
زمین شناسی و در مجموع، کلیه مراکزی که در ارتباط با موضوع زمین
فعالیت می‌کنند، می‌توانند زمینه‌های اشتغال و فعالیت فارغ‌التحصیلان
رشته زمین شناسی باشند.
درسهای این رشته در طول تحصیل :
دروس پایه:
ریاضی، فیزیک، شیمی، مبانی کامپیوتر.
دروس اصلی :
زمین شناسی فیزیکی، زمین شناسی تاریخی، بلور شناسی هندسی، بلور
شناسی نوری، کانی شناسی، رسوب شناسی، سنگ شناسی رسوبی، سنگ
شناسی آذرین، سنگ شناسی دگرگونی،دیرینه شناسی (ماکرو فسیل)، چینه
شناسی، زمین شناسی ساختمانی، زمین ساخت، فنوژئولوژی، ژئوشیمی،
ژئوفیزیک، نقشه‌برداری.
دروس تخصصی:
زمین شناسی ایران، زمینشناسی اقتصادی، زمین شناسی نفت، آب‌های
زیرزمینی، زمین شناسی مهندسی، پترولوژی، زمین شناسی صحرایی، متون
علمی زمین شناسی. (بسیاری از درسهای این رشته همراه با آزمایشگاه
است).منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشورتالیف
خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان رشته ی سازمان سنجش