معرفی رشته بینایی سنجی
بینایی سنجی
دیباچه:
"سازمان بهداشت جهانی علم بینایی سنجی را مراقبت اولیه از بینایی می‌داند.
به این معنا که یک بیمار چشم در آغاز باید توسط یک بینایی‌سنج (اپتومتریست)
معاینه شود تا اگر دچار عیوب انکساری، اختلالات دید دو چشمی، انحرافات
عضلانی آشکار و غیرآشکار، تنبلی چشم، فیکساسیون‌های غیر مرکزی و مواردی از
این قبیل بود، توسط متخصص بینایی‌سنجی معاینه گردد و در غیر این صورت به
پزشک متخصص ارجاع داده شود." در حقیقت وظیفه بینایی‌سنج تشخیص و تصحیح
عیوب انکساری (نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم) با تجویز عدسی‌های
مناسب مانند عدسی‌های عینک یا لنزهای تماسی، تشخیص و تصحیح
اختلالات دید دو چشمی و تنبلی چشم، تعیین بهداشت عمومی چشم و
بهداشت بینایی در محیط‌های کار و تحصیل و دادن آموزش لازم در این
زمینه است؛ یعنی یک بینایی‌سنج باید بر روی محیط‌های کار از نظر
مقدار روشنایی و حفاظت بینایی کار کارشناسی کند. همچنین تهیه و تجویز
وسایل کمک بینایی ماند اکولرهای ساده، مرکب، سیستم‌های تلسکوپیک و
تلویزیون‌های مداربسته برای نیمه‌بینایان و اندازه‌گیری میدان
بینایی در تخصص فارغ‌التحصیلان این رشته است. از سوی دیگر وقتی یک
بیمار به بینایی‌سنج مراجعه می‌کند متخصص این رشته پس از گرفتن
تاریخچه سلامت چشم و معاینه دقیق برای تعیین اشکال‌های اصلی، در
صورت نیاز، بیمار را به متخصص مربوط اعم از چشم پزشک، متخصص گوش و
حلق و بینی، متخصص داخلی یا متخصص مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد.
توانایی‌های لازم :
یک بینایی‌سنج باید به درس فیزیک مسلط و بخصوص به فیزیک نور
علاقه‌مند باشد همچنین در دوره دبیرستان و پیش‌دانشگاهی درس‌های ریاضی و
زیست‌شناسی را به خوبی فراگرفته باشد. از نظر جسمانی نیز لازم است
که از چشم‌ها و دست‌هایی سالم برخوردار باشد. در ضمن این رشته صبر و
حوصله زیاد می‌خواهد چرا که تعیین نمره عینک یکی از سخت‌ترین کارها
در علوم بینایی است ونیاز به صبر و حوصله زیاد دارد.
موقعیت شغلی در ایران :
در حال حاضر یک بینایی‌سنج موقعیت کاری خوبی دارد و حدود 80%
فارغ‌التحصیلان جذب بازار کار می‌شوند چون علاوه بر این که می‌توانند
به طور مستقل مطب باز کنند و در زمینه تخصص خود فعالیت نمایند، تنها
افرادی هستند که در زمینه ارائه عینک‌های مربوط به عیوب انکساری
به طور علمی و دانشگاهی تخصص دیده‌اند. در ضمن یک بینایی‌سنج
می‌تواند به عنوان مشاور در مورد بهداشت چشم و مشکلات بینایی در
محیط‌های آموزشی، خدماتی و صنایع با سازمان‌های دولتی و صنایع
همکاری کند، یا مسؤول سنجش بینایی جهت امور استخدامی و نظامی و اخذ
گواهی‌نامه رانندگی و خلبانی باشد و در اورژانس برای انجام کمک‌های
اولیه چشمی تا رسیدن بیمار به مراکز ذی‌ربط فعالیت نماید.
درس‌های این رشته در طول تحصیل :
دروس پایه و اصلی:
فیزیک نور، شیمی عمومی، بیوشیمی، فیزیولوژی عمومی، تشریح عمومی و
اعصاب، آمار حیاتی ، کمک‌های اولیه، اورژانس‌های چشم، آسیب‌شناسی
عمومی، میکروب‌شناسی، داروشناسی، علائم چشمی در بعضی از بیماری‌های
داخلی، ژنتیک و چشم، تشریح و بافت‌شناسی چشم، فیزیولوژی چشم،
اپتیک هندسی و فیزیکی، لابراتوار اپتیک، فیزیولوژی اپتیک، مقدمات
اپتومتری، ابزرواسیون ، تاریخچه اپتومتری و علوم بینایی، زبان
تخصصی، اپتومتری، بینایی محیطی.
دروس تخصصی:
عدسی‌های تماسی، آسیب‌شناسی چشم، اپتومتری کودکان، اپتومتری افراد
مسن و نیمه‌بینایان، اپتومتری مشاغل و بهداشت چشم، اپتومتری چشم،
مکانیسم دید دو چشمی، درمان آنومالی‌های دو چشمی، آنالیز مشاهدات
کلنیکی،پایان نامه ، کارآموزی.
منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان رشته ی سازمان سنجش
معرفی رشته بهداشت حرفه ای
بهداشت حرفه ای
دیباچه:
در دنیای امروز انسان‌ها مجبورند در تلاش معاش؛ با مشکلات گوناگون دست و
پنجه نرم کرده و خطرات فراوانی را که خود ناشی از پیشرفت علم و تکنولوژی
است، به جان بخرند. این خطرات، تعداد عوامل تهدید کننده سلامتی را افزایش
داده است و در نیتجه بر تعداد بیمار‌های شغلی و مخاطرات حرفه‌ای نیز روز به
روز افزوده می‌شود. برای مثال کارگری که در واحد صنعتی با جیوه یا سرب سر و
کار دارد، ممکن است دچار مسمومیت حاد شده یا به یک بیماری مزمن دچار
گردد.کارکنان مشاغل اداری نیز گاه به علت بی‌حرکتی، کار کردن در نور ضعیف،
مکان‌های غیر بهداشتی و مرطوب یا به علت تماس با دستگاه‌های الکترونیکی
ممکن است سلامت خود را به خطر اندازند. حتی گاهی اوقات شرایط محیط کار به
اندازه‌ای سخت و ناگوار است که اگر دانش بشری کمک نکرده و مشکلات را همواره
نسازد، زندگی در آن شرایط غیر ممکن می‌گردد. تا جایی که در عصر حاضر حوادث
پس از بیماری‌های قلب و عروق و سرطان سومین علت اصلی مرگ و میر در کشورهای
صنعتی است.از سوی دیگر، حوادث ناشی از کار، هزینه‌های بسیاری را بر دوش
اقتصاد ملی هر کشور می‌گذارد به همین دلیل حفظ سلامت کارگران که عظیم‌ترین
قشر هر جامعه‌ای را تشکیل می‌دهند گذشته از جنبه انسانی آن، هم از نظر
مصالح اجتماعی و اقتصادی و هم از نظر تأمین سلامت و فراهم ساختن آسایش و
رفاه کارگران و تطبیق وضع کار با مقتضیات جسمی و روانی آنان، یک وظیفه
انسانی، یک احتیاج و یک شرط امکان انجام کار و فعالیت ثمر بخش است. کاری
مهم و حیاتی که در هر کشوری بر عهده متخصصان بهداشت کار می‌باشد.
به عبارت دیگر دانش بهداشت حرفه‌ای تلاش می‌کند تا با حذف کردن
عوامل خطرزای فیزیکی، شیمیایی، روانی و بیولوژیکی یا کاهش تأثیرات این
عوامل از آسیب‌رسی به کارکنان جلوگیری نماید. برای رسیدن به این
هدف علم بهداشت دارای سه مرحله مهم و اساسی است که این مراحل
عبارتند از:
شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل خطرزا؛ یعنی متخصص بهداشت حرفه‌ای
در مرحله اول خطر را شناسایی کرده و پس از شناسایی کامل، مقدار خطر
را سنجش می‌کند و در مرحله آخر به کنترل عوامل خطرزا می‌پردازد.
گفتنی است که مرحله شناسایی خطر در مقطع کاردانی، ارزیابی در مقطع
کارشناسی و کنترل در مقطع کارشناسی ارشد بهداشت حرفه‌ای آموزش
داده می‌شود.برای مثال یک کاردان بهداشت حرفه‌ای در کارخانه
ریسندگی و بافندگی باید کانون‌های خطر اعم از منابع ایجاد صدای بیش
از حد مجاز، نوع مواد شیمیایی خطرناک مورد استفاده، نحوه نگهداری
مواد خطرناک و طریقه مصرف آنها را شناسایی کند. سپس یک کارشناس
بهداشت حرفه‌ای باید تراکم مقدار آلودگی را در یک متر مکعب هوا
تعیین نماید و مشخص کند که مقدار آلودگی بالاتر یا پائین‌تر از حد
استاندارد است که در این مرحله کارشناس با استفاده از روش‌های
آنالیز پیچیده و وسیعی مانند آنالیز رنگ‌سنجی، آنالیز دستگاهی، گاز
فورماتوگرافی، اکسپکفوتومتری و روش‌های دیگر ماده شیمیایی مورد نظر را
سنجش و مقدار آن را تعیین می‌کند. کارشناس ارشد بهداشت حرفه‌ای نیز
پس از این که عوامل خطرزا شناسایی و ارزیابی شد باید روش یا
روش‌هایی را پیشنهاد کند که عوامل زیان‌آور حذف گردد یا کاهش یابد و
به اندازه استاندارد برسد. فارغ‌التحصیل دکترا نیز به تدریس و تحقیق
در زمینه بهداشت حرفه‌ای می‌پردازد.
توانایی‌های لازم :
در رشته بهداشت حرفه‌ای عوامل زیان‌آور مختلفی اعم از شیمیایی،
فیزیکی، بیولوژیکی و روانی وجود دارد. از همین رو دانشجوی این رشته
باید در دروس پایه مثل ریاضی، فیزیک، شیمی و زیست‌شناسی توانمند
باشد؛ یعنی برای موفقیت در بهداشت حرفه‌ای باید هم در ریاضی و
فیزیک و هم در علوم تجربی پایه‌ای قوی داشت. دانشجوی بهداشت
حرفه‌ای باید از نظر جسمی نیز سالم باشد تا بتواند در محیط‌های صنعتی
فعالیت کند.
موقعیت شغلی در ایران :
وزارتخانه‌های کار، صنایع و معادن، جهاد کشاورزی، نیرو، بهداشت،
درمان و آموزش پزشکی از مراکز اصلی جذب فارغ‌التحصیلان این رشته
هستند. همچنین سازمان‌ها، شرکت‌ها و کارخانه‌های بزرگی مثل شرکت نفت،
ذوب‌آهن، هواپیمایی کشوری، ایران خودرو و پلی‌اکریل دارای واحد
بهداشت حرفه‌ای بسیار قوی هستند که در هریک از این واحدها چند
کارشناس ارشد، کارشناس و کاردان بهداشت حرفه‌ای فعالیت می‌کنند. تا
جایی که در حال حاضر بیش از 50 درصد از دانشجویان کارشناسی بهداشت
حرفه‌ای نیز به طور پاره‌وقت در کارخانجات و سازمان‌های مختلف به
عنوان مشاوره بهداشتی فعالیت می‌نمایند.
درس‌های این رشته در طول تحصیل :
دروس اصلی و تخصصی :
فیزیک عمومی، شیمی تجزیه، پاتوبیولوژی، بهداشت آب، شیمی عمومی،
فیزیولوژی و تشریح، ریاضیات پایه و مقدمات آمار، آموزش بهداشت،
کمک‌های اولیه، بیوشیمی، حشره‌شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین،
شناسایی عوارض شیمیایی، دفع مواد زائد صنعتی، ایمنی در صنعت، اصول
تغذیه، آمار حیاتی نظری، آمار حیاتی عملی، شناسایی عوامل فیزیکی،
تشکیلات و خدمات بهداشت حرفه‌ای، مبارزه با آلودگی‌های هوای محیط
کار، سم‌شناسی صنعتی، آشنایی با کلیات پزشکی و بیماری‌ها حرفه‌ای،
حوادث ناشی از کار، مهندسی انسانی، کارآموزی در عرصه
منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان رشته ی سازمان سنجش
معرفی رشته بهداشت محیط
بهداشت محیط دیباچه: رشته بهداشت محیط به مطالعه مسائل زیست محیطی از قبیل آب، فاضلاب، زباله، هوا و کنترل بهداشت مواد غذایی می‌پردازد تا دانشجویان پس از فارغ‌التحصیلی بتوانند در اجتماعات کوچک مستقر شده و پس از مطالعه و بررسی مشکلات بهداشت منطقه در جهت رفع این مشکلات قدم بردارند؛ یعنی دانشجویان باید بتوانند با دادن طرح‌هایی مفید و عملی در زمینه تأمین آب آشامیدنی سالم کمی و کیفی، دفع صحیح زباله، بهسازی اماکن عمومی، مبارزه با حشرات و ناقلین بیماری، مردم را در رفع این مشکلات راهنمایی و کمک کرده و اطلاعات و آمارهای لازم را در موارد فوق جمع‌آوری و طبقه‌بندی نمایند.این رشته در مقطع کاردانی مسائل زیست‌محیطی را به صورت ساده‌تری مطرح می‌کند چون کاردان‌ها در اجتماعات کوچکتری مثل روستاها به مردم خدمت می‌کنند و به مسائل بهداشتی اولیه آنها از قبیل پاکیزه کردن آب (گندزدایی آب)، مبارزه با حشرات، تصفیه فاضلاب و بهداشت مسکن و اماکن عمومی می‌پردازند. اما در مقطع کارشناسی تخصصی‌تر و فنی‌تر می‌شود، چون فارغ‌التحصیلان باید بتوانند برای اجتماعات بزرگتر از قبیل شهرها برنامه‌ریزی بهداشتی کنند. برای مثال طراحی تصفیه‌خانه آب یا فاضلاب شهرها، نحوه جمع‌آوری فاضلاب، نحوه توزیع و انتقال آب، شناخت آلاینده‌های هوا و کنترل آنها در حیطه فعالیت فارغ‌التحصیلان کارشناسی بهداشت محیط می‌باشد. توانایی‌های لازم : رشته بهداشت محیط دارای سه جنبه بیولوژی، شیمی، فیزیک و ریاضی است و دانشجوی بهداشت محیط در صورت علاقه‌مندی به هر یک از زمینه‌های فوق می‌تواند در این رشته موفق گردد.برای مثال کارشناس بهداشت محیط که به دروس فنی به ویژه مکانیک سیالات علاقه‌مند است، می‌تواند در زمینه طراحی تصفیه خانه‌ها فعالیت کند. کارشناس علاقه‌مند به بیولوژی نیز می‌تواند در زمینه انتقال بیماری‌ها به انسان توسط فاکتورهای زیست محیطی مطالعه و تحقیق کند و فردی که به شیمی علاقه‌مند است می‌تواند در زمینه فرآیندهای مختلف اعم از فرآیند تصفیه آب یا فاضلاب فعالیت نماید. درواقع این رشته می‌تواند طیف گسترده‌ای از داوطلبان را که دارای علایق و توانمندی‌های متفاوتی هستند، جذب خود کند. قابل ذکر است که زمینه‌های فوق بیشتر در کارشناسی و مقاطع بالاتر مطرح می‌شود و در مقطع کاردانی که جنبه کاربردی دارد، آنچه مهم است علاقه‌مندی به حفظ بهداشت محیط و آموزش این مسأله به عموم مردم است.گفتنی است که رشته بهداشت محیط ابتدا در مقطع کاردانی دانشجو می‌پذیرد اما دانشجویان می‌توانند تا مقطع دکترا در کشور ادامه تحصیل دهند. موقعیت شغلی در ایران : اگر جامعه و حکومت به بهداشت و سلامتی اهمیت دهد، فرصت‌های شغلی این رشته بسیار زیاد خواهد بود چون هر جا انسان وجود داشته باشد، برای حفظ سلامت او، متخصصان این رشته باید حضور داشته باشند، اما متأسفانه در کشور ما توانمندی‌های متخصصان بهداشت محیط ناشناخته مانده و از همین‌رو فرصت‌های شغلی فارغ‌التحصیلان این رشته به طور کاذب کم شده است.با این وجود یک فارغ‌التحصیل توانمند بهداشت محیط در مقطع کاردانی می‌تواند در وزارت بهداشت - درمان و آموزش پزشکی و در مقطع کارشناسی در شهرداری‌ها، سازمان آب و فاضلاب، شرکت‌های خصوصی طراحی تصفیه‌خانه آب و فاضلاب و سازمان حفظ محیط‌زیست فرصت‌های شغلی مناسبی داشته باشد. درس‌های این رشته در طول تحصیل : دروس پایه و اصلی : فیزیک عمومی، شیمی عمومی، آمار حیاتی مقدماتی، اصول هیدرولیک، نقشه‌برداری، آموزش بهداشت، پاتوبیولوژی، اپیدمیولوژی بیماری‌های واگیر، جامعه‌شناسی شهری و روستایی، نظام عرضه خدمات بهداشتی و درمانی. دروس تخصصی : شیمی و میکروبیولوژی آب و فاضلاب ، کارگاه لوله‌کشی آب و فاضلاب، اصول تصفیه و بهسازی منابع آب، دفع فاضلاب در اجتماعات کوچک، کاربرد موتور تلمبه در تأسیسات آب و فاضلاب، کارگاه نصب و راه‌اندازی و تعمیر موتور تلمبه‌ها، حفاری و بهره‌برداری از چاه ، اصول بهداشت هوا، بهداشت مواد غذایی، بهداشت مسکن و اماکن عمومی، گندزداها، آشنایی با پرتوهاو پرتوزاها، کاربرد سموم و ناقلین ، بهداشت حرفه‌ای ، اقدامات بهداشتی در شرایط اضطراری ، بهره‌برداری و نگهداری تأسیسات آب و فاضلاب ، کارآموزی در عرصه.